แมลงที่ว่าร้ายนัก ในประเทศไทยปลวกเป็นแมลงที่นับว่าเป็นศัตรูสำคัญต่อเศรษฐกิจของประเทศ ทั้งโดยทางตรงและทางอ้อม โดยเฉพาะอย่างยิ่งทางด้านการเกษตร ป่าไม้ เช่น การทำลายต้นไม ้ ที่ยังไม่ตัดโค่นและที่โค่นแล้ว ทำความเสียหายแก่อาคารบ้านเรือน สิ่งก่อสร้าง เครื่องเรือน วัสดุต่างๆ ที่ทำด้วยไม้และฝ้าย เป็นต้น

จากผลการสำรวจความเสียหายดังกล่าวข้างต้น ประมาณได้ว่ามีมูลค่าไม่ต่ำกว่าหนึ่งร้อยล้านบาทต่อปี นับว่าปลวก เป็นแมลงที่ทำลายเศรษฐกิจที่สำคัญชนิดหนึ่ง จควรทำความรู้จักถึงชนิดและความเป็นอยู่ของปลวก เพื่อใช้เป็นข้อมูลประกอบการป้องกันกำจัดต่อไป

ปลวกเป็นแมลงที่มีชื่อเรียกภาษาอังกฤษว่า เทอร์ไมต์ (Termite) หรือบางทีเรียกว่ามดสีขาว (White ant) จัดเป็นแมลงในอันดับไอสอปเทอรา (Order Isoptera) ในอันดับนี้มี ปลวกวงศ์ใหญ่อยู่ 3 วงศ์ คือ วงศ์ Kalotermitidae วงศ์ Termitidae และวงศ์ Rhinotermitidae ซึ่งมีความสำคัญทางเศรษฐกิจ ในโลกใบนี้เราพบปลวกประมาณ 2,000 ชนิด เฉพาะในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้มีประมาณ 270 ชนิด พบในประเทศไทย ประมาณ 90 ชนิด ปลวกที่มีความสำคัญทางเศรษฐกิจในประเทศมีเพียง 11 ชนิด

อ่านเพิ่มเติม: ปลวก

ยุง เป็นแมลงที่พบได้ทั่วโลกแต่พบมากในเขตร้อนและเขตอบอุ่น จากหลักฐานทางฟอสซิลสามารถสันนิษฐานได้ว่า ยุงได้ถือกำเนิดขึ้นในโลกตั้งแต่ยุคดึกดำบรรพ์เมื่อประมาณ 38-54 ล้านปีมาแล้ว ปัจจุบันพบว่าในโลกนี้มียุงประมาณ 3,450 ชนิด ส่วนในประเทศไทยพบว่ามียุงอย่างน้อย 412 ชนิด มีชื่อเรียกตามภาษาไทยแบบง่าย ๆ คือ

  • ยุงลาย ( Aedes )
  • ยุงรำคาญ ( Culex )
  • ยุงก้นปล่อง ( Anopheles )
  • ยุงเสือหรือยุงลายเสือ ( Mansonia )
  • ยุงยักษ์หรือยุงช้าง ( Toxorhynchites )

ซึ่งไม่ครอบคลุมสกุลของยุงทั้งหมดที่มีอยู่ ส่วน “ ยุงดำ ” ที่ปรากฏในตำราเรียนของกระทรวงศึกษานั้นไม่สามารถระบุได้ว่าหมายถึงยุงอะไรจึงควรตัดออก ยุงเป็นแมลงที่มีขนาดเล็กโดยทั่วไปมีขนาดลำตัวยาว 4-6 มม . บางชนิดมีขนาดเล็กมาก 2-3 มม . และบางชนิดอาจยาวมากกว่า 10 มม . ยุงมีส่วนหัว อก และท้อง มองเห็นได้อย่างชัดเจนและสามารถแยกออกจากแมลงชนิดอื่น ได้อย่างง่ายๆ โดยสังเกตจากรูปพรรณสัณฐาน ดังต่อไปนี้คือ

อ่านเพิ่มเติม: ยุง

หลังจากที่มีข่าวรายงานว่าพบตัวเรือด ซุกซ่อนอยู่ตามเบาะที่นั่ง ของขบวนรถไฟขบวนหนึ่งจนเป็นเหตุให้ผู้โดยสารโดนตัวเรือดกัด ทำให้บางคนไม่กล้านั่งบนเบาะต้องยืนตลอดทาง และบางคนก็ขอลงระหว่างทาง เราจึงจะพาไปรู้จักกับตัวเรือด ว่าคือตัวอะไร ตัวเรือดนั้นเป็นแมลงประเภทมวนชนิดหนึ่ง ที่อยู่ในวงศ์ Cimicidae โดยเป็นแมลงที่จะดูดกินเลือดสัตว์และคนเป็นอาหาร และเป็นแมลงที่มีขนาดเล็ก ลำตัวกว้าง เป็นรูปไข่และแบน จะยาวประมาณ 3-5 มม. มีสีน้ำตาลแดง ชนิดที่พบในประเทศไทย คือ Cimex sp.

หลังจากดูดกินเลือดแล้วสีลำตัวจะคล้ำลง ปากของตัวเรือด จะมีลักษณะโค้งงอ สามารถสอดเข้าไปในร่องด้านล่างของลำตัว แต่เมื่อต้องการดูดเลือด จึงจะยื่นส่วนปาก ออกมาแทงเข้าไปดูดเลือด ผู้ที่ถูกดูดกินเลือดจะรู้สึกเจ็บในบริเวณที่ถูกกัด โดยจะมองไม่เห็นตัวเรือด แต่จะทิ้งรอยผื่นแดงไว้บนผิวหนัง และต่อมาก็จะเกิดเป็นผื่นแพ้ เจ็บปวด อีกทั้งถ้าเกิดอาการคันและไปเกามากๆ จะยิ่งอักเสบ จนเกิดการติดเชื้อซ้ำ ทำให้รอยแผลหายยากขึ้น

ปกติแล้วตัวเรือดจะออกมาดูดกินเลือดในเวลากลางคืนโดยเฉพาะในที่มืด อย่างเวลาปิดไฟเข้านอนหรือในโรงภาพยนต์ที่ปิดไฟมืด ขณะที่ตอนกลางวัน ตัวเรือดจะหลบซ่อนตัวอยู่ ซึ่งตัว เรือดจะชอบหลบซ่อนตัว และอาศัยอยู่ตามที่นอน ซอกเตียง เก้าอี้ ตามรอยแตกของผนังห้อง เพดานห้อง พื้นห้อง และตามรอยแตกของอาคาร รวมทั้งตามอาคารที่สาธารณะต่างๆ เช่น โรงภาพยนตร์ โรงแรม โรงเรียน โดยเฉพาะสถานที่ ที่ค่อนข้างสกปรก และมีคนมาอยู่รวมกันเป็นจำนวนมาก อีกทั้งยังสามารถเจริญเติบโต ได้ดีในที่ที่มีอากาศเย็น

อ่านเพิ่มเติม: ตัวเรือด

รู้จักไรฝุ่น

ตัวไรทั่วโลกมีมากมายหลายกลุ่ม กลุ่มตัวไรที่อยู่ในบ้านเรา พบว่ามีมากว่า 23 ล้านปีแล้ว ซึ่งสมัยก่อนยังไม่มีบ้านคนตัวไรจะอาศัยอยู่ตามรังนกก่อน เพิ่งย้ายมาอยู่กับคนเมื่อ 10,000 ปีนี้เอง

นักวิทยาศาสตร์เพิ่งมาทราบว่า ตัวไรฝุ่นที่อยู่ในฝุ่นนี้เป็นสาเหตุสำคัญของการเกิดโรคภูมิแพ้ชนิดต่าง ๆ เมื่อปีพ.ศ. 2507 นี้เอง เช่น โรคโพรงจมูกอักเสบจากภูมิแพ้ หรือโรคแพ้อากาศ โรคหืด โรคเยื่อบุตาอักเสบจากภูมิแพ้ โรคผื่นแพ้ที่ผิวหนัง

ตัวไรฝุ่น (House dust mite) เป็นสัตว์ประเภท “แมง” อยู่ในพวกเดียวกับแมงมุม เห็บ หิด และตัวไรชนิดอื่น ๆ ที่ไม่จัดเป็นแมลงเพราะแมลงต้องมี 6 ขา แต่ตัวไรฝุ่นตอนเล็ก ๆ มี 6 ขา พอโตขึ้นมีเพิ่มอีก 2 ขา รวมเป็น 8 ขา

ในฝุ่นมีตัวไรฝุ่นหลายชนิด บางชนิดเท่านั้นที่เป็นปัญหาก่อโรคภูมิแพ้ และแต่ละพื้นที่ แต่ละประเทศอาจพบตัวไรฝุ่นต่างชนิดกัน

อ่านเพิ่มเติม: ตัวไรฝุ่น

แมลงสาบ (อังกฤษ: Cockroach) เป็นแมลงที่อยู่ในอันดับ Blattodea หรือ Blattaria จัดเป็นแมลงที่มีวงจรชีวิตไม่สมบูรณ์ คือ ไม่เป็นตัวหนอนและดักแด้ ปัจจุบันเป็นแมลงที่พบกระจายไปแล้วทั่วโลก โดยติดไปกับยานพาหนะต่าง ๆ พบได้ถึงขนาดบนเครื่องบินโดยสาร ถือเป็นสัตว์ที่เป็นพาหะนำโรค และน่ารังเกียจ

โดยทั่วไปแล้ว มีลักษณะลำตัวยาวรีเป็นรูปไข่ เป็นสีดำหรือสีน้ำตาลเข้ม มีส่วนหัวซ่อนอยู่ใต้อก มีหนวดยาวคล้ายเส้นด้าย ส่วนขายาวมีหนามคลุม ตัวเต็มวัยมีทั้ง มีปีกและไม่มีปีก เป็นแมลงที่หากินตามพื้นดินเป็นหลักตามที่มืด ๆ หรือในเวลากลางคืน ไม่ชอบที่จะบิน และวิ่งได้เร็วมาก

โดยชื่อภาษาอังกฤษนั้นมีที่มาจากภาษาสเปน และชื่อทางวิทยาศาสตร์มาจากภาษากรีก (สเปน: cucaracha หมายถึง "แมลง" และกรีก: βλάττα และ βλάττη) ส่วนชื่อในภาษาไทยนั้นคำว่าสาบ หมายถึง กลิ่นเหม็นสาบ เหม็นอับนั่นเอง แมลงสาบนั้น โดยทั่วไปที่รู้จักกันดีจะเป็นชนิด Periplaneta americana หรือ แมลงสาบอเมริกัน ซึ่งชนิดนี้มีลำตัวยาวประมาณ 3 เซนติเมตร จะเป็นแมลงสาบที่อยู่ในวงศ์ Blattidae ส่วนแมลงสาบไทยหรือแมลงสาบในชนิดเอเชียจะเป็นชนิด Blattella asahinai ซึ่งมีความยาวลำตัวประมาณ 2 เซนติเมตร

ปัจจุบันนี้พบมากกว่า 30 สกุล 4,500 ชนิด และพบ 4 ชนิดที่เลี้ยงเป็นสัตว์เลี้ยง เช่น แมลงสาบมาดากัสการ์ (Gromphadorhina portentosa)

ความเป็นมาและวิวัฒนาการของแมลงสาบ

อ่านเพิ่มเติม: แมลงสาบ แมลงคลาน

หนูถูกระบุว่า เป็นพาหะนำโรค 5 โรค ได้แก่

  1. กาฬโรค
  2. โรคเลปโตสไปโรซีส หรือ โรคฉี่หนู
  3. โรคสครับไทฟัส หรือไข้รากสาด
  4. โรคทูลารีเมีย หรือโรคไข้กระต่าย
  5. โรคพยาธิ เช่น พยาธิใบไม้ปอด พยาธิตัวกลม

อ่านเพิ่มเติม: หนู

เห็บ! ทำไมกำจัดยากนักหนา? 

เห็บเป็นพาราไซต์ที่ดูเหมือนจะเป็นปัญหามากที่สุดในสุนัขบ้านเรา และในขณะเดียวกันก็เป็นปัญหาที่มีคนเข้าใจผิดมากที่สุดอีกด้วย เห็บนั้นมีหลายพันธุ์ด้วยกัน แต่ดิฉันขอพูดถึงเห็บที่พบมากในบ้านเราเท่านั้น ลองมาดูกันนะคะว่าที่คุณเข้าใจเกี่ยวกับเห็บนั้นเป็นข้อมูลที่ถูกต้องหรือเปล่า

ขนาด

เห็บโตเต็มที่มีขนาดยาวประมาณ 3 มม. แต่เมื่อกินเลือกจนขยายตัวเต็มที่อาจมีขนาดถึง 12 มม. ที่หลายคนเข้าใจผิดว่าเป็นคนละชนิดกับตัวเล็ก แต่ที่จริงแล้วคือตัวเดียวกันที่กินเลือดจนตัวป่องแล้ว

อ่านเพิ่มเติม: ตัวเห็บ

หมัด จัดเป็นแมลงที่ไม่มีปีก ลำตัวแบ่งออกเป็น 3 ส่วน คือ ส่วนหัว ส่วนอก และส่วนท้อง แยกออกจากกันไม่ชัดเจนนัก มีขา 3 คู่ที่มีความแข็งแรงมาก และขาคู่หลังยาวทำให้กระโดดได้ไกลถึงประมาณ 6 นิ้ว มีลำตัวแบน เป็นปรสิตภายนอกร่างกาย ทั้งในมนุษย์และสัตว์อื่นๆ เช่น หมักสุนัข หมัดแมว หมัดหนูเอเชีย หรือหนูตะวันออก ฯลฯ หมัดจะเป็นปรสิตเฉพาะเมื่ออยู่ระยะตัวแก่เท่านั้น ปากของหมัดวิวัฒนาการขึ้นมาเพื่อ กัดและดูดเลือด เมื่อผิวหนังถูกกัดฉีกออกมาเป็นแผล มันจะสำรอกน้ำลายลงไปบนแผลนั้น แล้วดูดเลือด เมื่อดูดเลือดแล้วมันจะขับถ่ายของเสียออกมา หมัดที่กินอาหารอิ่มจะมีชีวิตอยู่ได้ไม่นานเท่าหมัดที่มีความอดอยาก และจะมีชีวิตอยู่ได้หลายสัปดาห์ โดยไม่ต้องกินอาหาร หมัดจะไม่ไต่ไปตามพื้นที่เรียบ และแห้ง แต่จะไต่ได้ไปตามพื้นที่มีความเฉอะแฉะ

อ่านเพิ่มเติม: ตัวหมัด

 

มด เป็นแมลงในวงศ์ Formicidae อันดับ Hymenoptera มดมีการสร้างรังเป็นอาณาจักรขนาดใหญ่ บางรังมีจำนวนประชากรมากถึงล้านตัว มีการแบ่งวรรณะกันทำหน้าที่คือ วรรณะมดงาน เป็นมดเพศเมียเป็นหมัน ทำหน้าที่หาอาหาร สร้างและซ่อมแซมรัง ปกป้องรังจากศัตรู ดูแลตัวอ่อน และงานอื่นๆ ทั่วไป เป็นวรรณะที่พบได้มากที่สุด วรรณะสืบพันธุ์ เป็นมดเพศผู้ และราชินี เพศเมีย มีหน้าที่สืบพันธุ์ เนื่องจากมดเป็นสัตว์ในวงศ์ Formicidae จึงสามารถผลิตกรดมดหรือกรดฟอร์มิกได้เป็นลักษณะเฉพาะของสัตว์ในวงศ์นี้

กายวิภาคของมด

โครงสร้างของมดนั้นแบ่งออกเป็น 3 ส่วน คือ ส่วนหัวส่วนหนวด ส่วนท้อง

อ่านเพิ่มเติม: มด

นกเป็นสัตว์เลือดอุ่น ประเภทสัตว์ปีก ซึ่งในโลกนี้มีนกกว่า 9,000 ชนิด ในปี พ.ศ. 2536 มีการสำรวจนก ในประเทศไทย พบว่า มีนกอยู่ 915 ชนิด แต่ปัจจุบัน สำรวจเพิ่มเป็น 964 ชนิด ในจำนวนนกทั้ง 964 ขนิดนี้ บางชนิดได้สูญพันธ์ ไปจากธรรมชาติแล้ว บางชนิดอยู่ในภาวะใกล้สูญพันธ์ ซึ่งมีทั้งนกประจำถิ่น และนกอพยพ 
นักวิทยาศาสตร์ สัญนิษฐานว่า นกมีวิวัฒนาการ มาจากสัตว์เลื้ยคงาน เนื่องจากขุดค้นพบ ซากดึกดำบรรพ์ ของนกโบราณ อายุปรมาณ 135 ล้านปี ที่แคว้น บาวาเรีย ประเทศเยอรมันนี ที่มีลักษณะกึ่งสัตว์ปีก กึ่งสัตว์เลื้อยคลาน เรียกว่า อาร์คีออฟเทอริค

อ่านเพิ่มเติม: นก

แผนที่

แมลง และสัตว์พาหะ